Osmanlı Devleti, 1876 yılına kadar mutlak monarşi, 1876-1878 arası ile 1908-1918 arasında meşruti monarşi ile yönetilmişti. I. Dünya Savaşı'nda yenilmesinden sonra işgal altında bulunan Anadolu 'nun halk işbirliği ile işgalcilere karşı Ulu Önder Mustafa Kemal Paşa komutasında yaptığı mücadele sonucu Milli Mücadele 1923 yılında kazanıldı. Bu zaferin ardından Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920 tarihinde ilk kez Ankara 'da halkı temsilen kuruldu. Egemenliğin Türk Ulusuna ait olduğu 20 Ocak 1921 'de ilan edilmiş ve ülkenin saltanatla değil meclis hükümeti ile yönetilmesi kararı alınarak yasalaşmıştır.

27 Ekim 1923'te İcra Vekilleri Heyeti istifa etmesi ve yerine meclisin güvenini kazanacak yeni bir kabinenin kurulamaması nedeli ile Mustafa Kemal Paşa, Cumhuriyet olması için İsmet Paşa ile birlikte bir kanun değişikliği tasarısı hazırlayarak 29 Ekim 1923'te Meclis'e sundu. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda yapılan değişikliklerin kabulü ile Cumhuriyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından ilan edilmiş oldu.

Cumhuriyetin ilanı, Ankara'da 101 pare top atışı ile duyuruldu ve 29 Ekim gecesi ile 30 Ekim 1923 tarihinde başta Ankara olmak üzere tüm ülkede bir bayram havasında kutlandı.

Cumhuriyet Bayramı'nın kutlandığı ülkelerde 28 Ekim öğleden sonra ve 29 Ekim tam gün olmak üzere bir buçuk gün resmî tatildir. 29 Ekimlerde stadyumlarda şenlikler yapılır, akşam ise geleneksel olarak fener alayları düzenlenir.

1925 yılında çıkarılan bir kanunla Cumhuriyet’in ilanı günü yeni Türk Devletinin bayramı ilan edilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, cumhuriyetin onuncu yılı kutlamalarının yapıldığı 29 Ekim 1933 tarihinde verdiği 10. Yıl Nutku'nda, bu günü en büyük bayram olarak nitelendirmiştir.